De PO Mosselcultuur doet veel onderzoek en hecht daar grote waarde aan. Juist bij mosselkweek, die in natuurgebieden plaatsvindt, is onderzoek essentieel, aldus projectleider Nathalie Steins.
“Onderzoek toont meerwaarde mosselkweek voor biodiversiteit”
Interview Nathalie Steins, senior researcher Wageningen Marine Research
“Met behulp van onderzoek wil de Producentenorganisatie van de Nederlandse Mosselcultuur (PO Mosselcultuur) vooruitlopen op de ontwikkelingen, zodat ze voorbereid zijn op vragen vanuit de overheid en natuurorganisaties,” vertelt Nathalie Steins, als senior researcher verbonden aan Wageningen Marine Research, locatie Yerseke. Steins is projectleider van verschillende onderzoeken naar de effecten van mosselkweek. Het gaat daarbij vaak om hele praktische zaken, vertelt Steins. “We horen de laatste tijd dat het water in de Waddenzee troebeler zou worden. Dat zou de terugkeer van zeegras kunnen verhinderen, omdat daarvoor helder water nodig is. Mosselkotters die op zaad vissen of van de percelen oogsten zorgen ook voor opwerveling van bodemmateriaal. Dat zou invloed kunnen hebben op de helderheid van het water. Op verzoek van de PO mossel hebben we dat onderzocht. Daaruit bleek dat de sedimentpluim die tijdens het vissen ontstaat geen invloed heeft op de helderheid van het water, omdat die heel snel weer verdwijnt.”
Soortenrijkdom
Ook worden vragen onderzocht die voortkomen uit de afspraken rond het mosselconvenant. “Volgens de afspraken in dat convenant moet de mosselzaadvisserij afgebouwd worden en uiteindelijk volledig vervangen door zaadinvang via mosselzaadinvanginstallaties (MZI’s). Het stoppen met de bodemvisserij komt voort uit het idee vanuit NGO’s dat de soortenrijkdom in de Waddenzee wordt aangetast door de mosselzaadvisserij. Daarom hebben we in ons onderzoek de soortenrijkdom op mosselzaadpercelen vergeleken met wilde mosselbanken die altijd onder water blijven staan,” vertelt Steins. “Daaruit bleek dat de gebieden waar op mosselzaad gevist wordt net zo soortenrijk zijn als wilde mosselbanken. Er kwamen zelfs meer soorten voor dan bij mosselbanken. Zo kun je dus laten zien dat mosselkweek ook een steentje kan bijdragen aan de biodiversiteit.”
Je zou kunnen zeggen: hoe meer schelpdieren je binnen de grenzen van de draagkracht (voedsel) in het systeem brengt, hoe gunstiger het is, stelt Steins. “Want schelpdieren zuiveren het water, trekken meerdere andere zeedieren en organismes aan en zorgen voor voedsel voor vogels zoals eidereenden. Bovendien spelen schelpdieren een rol in de CO2 cyclus: In de schelpen wordt CO2 vastgehouden. Het hergebruiken van de mosselschelpen, bijvoorbeeld in bouwmaterialen of bioplastics, zou een bijdrage kunnen leveren aan de klimaatdoelstellingen.”
“Uit ons onderzoek blijkt duidelijk dat als je mosselkweek goed en verantwoord doet, het heel goed te combineren is in natuurgebieden”
Vraagtekens bij mosselbankherstelprojecten
Bovendien, aldus Nathalie Steins, blijken wilde mosselbanken die in het verleden zijn verdwenen door intensieve mosselvisserij en natuurlijke omstandigheden, vanzelf weer terug te komen. “Ons onderzoek laat zien dat op de platen in de Waddenzee nu jaarlijks gemiddeld tussen 1.500 en 3.900 hectare aan wilde mosselbanken ligt. Er zijn op dit moment echter ook veel projecten gaande om nieuwe wilde mosselbanken op de wadplaten aan te leggen. Hiervoor gebruikt met niet-natuurlijke structuren van zeer langzaam afbrekend bioplastic. Wij vinden soms resten hiervan terug op de wadplaten bij ons onderzoek naar de ontwikkeling van droogvallende wilde banken. Uit ons onderzoek, samen met het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee NIOZ, blijkt dit soort mosselbankherstelprojecten niet nodig te zijn. Als je gebieden met rust laat, komen de banken vanzelf terug. Dat scheelt enorm veel geld. Bovendien laat je zo de natuurlijke integriteit van het gebied intact en daarmee ook de natuurbeleving in dit relatief ongerepte gebied dat juist zo gewaardeerd wordt omdat natuurlijke processen er vrij spel hebben.
”Juist door het werken in natuurgebieden en de fouten die in het verleden zijn gemaakt ziet de PO de noodzaak van onderzoek”
“Uit ons onderzoek blijkt duidelijk dat als je mosselkweek goed en verantwoord doet, het heel goed te combineren is in natuurgebieden,” stelt Steins. “En inmiddels hebben we het verantwoord kweken van mosselen goed in de vingers.” Steins erg te spreken over de initiatieven van de PO mossel op het gebied van onderzoek. “Ik ken weinig sectoren in de visserij die zoveel onderzoek doen als de PO mossel. Juist door het werken in natuurgebieden en de fouten die in het verleden zijn gemaakt ziet de PO de noodzaak van onderzoek. Je moet het visserijbeheer goed doen en daar hoort onderzoek bij. Daar investeert de sector heel veel geld in.”
Lage voetafdruk
Jammer vindt Steins dat in de discussies over duurzaamheid en circulaire productie voornamelijk gekeken wordt naar productie op land. “We proberen daarom meer aandacht te krijgen voor de positieve rol die schelpdieren zouden kunnen spelen, door hun lage voetafdruk.” Maar uiteindelijk zal het wel of niet mogelijk blijven van schelpdierkweek in de Waddenzee een politieke keuze zijn. “Wij kunnen alleen kennis aanleveren en hopen dat met die informatie rekening gehouden wordt in de besluitvorming.”
