Nieuwe verwaterpercelen geven logistieke zekerheid
opdracht van de sector nader onderzoek gestart naar TTX.
De sluiting de afgelopen zomer van Nederlandse wateren door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) vanwege TTX, noodzaakte de Zeeuwse mosselhandelaren en -kwekers tot logistieke krachttoeren om de consument op tijd te voorzien van de nieuwe mosselen. Hoewel er altijd alleen maar veilige mosselen zijn gevist en naar de markt zijn gegaan, leidde de berichtgeving over de sluiting tot onnodige onrust bij consumenten.
Alternatieve verwaterpercelen
Voor het aanstaande seizoen 2017/2018 legt de mosselsector momenteel de laatste hand aan de inrichting van alternatieve verwaterpercelen. Vorig jaar kon op het laatste moment, net voor de start van het seizoen, vanwege de sluiting geen gebruik worden gemaakt van de belangrijke verwaterpercelen – ook wel natte pakhuizen genaamd – in het oostelijke deel van de Oosterschelde. Om toch aan de vraag te kunnen blijven voldoen, moesten mosselen van elders worden aangevoerd. Dat vroeg ‘last minute’ veel creativiteit en logistieke inspanning, wat voor de sector veel extra kosten betekende. In overleg met de ministeries van EZ en VWS zijn nu alternatieve verwaterpercelen meer westwaarts in de Oosterschelde aangelegd. “De nieuwe locatie, bij de Kop van de Vondelingenplaat, ligt dichter bij de Noordzee waardoor er meer en betere waterverversing is. De diepte is ideaal en ook de ondergrond is vergelijkbaar met de Yerseke bank, kortom een zeer geschikte locatie. Vorig jaar is hier geen TTX aangetroffen,” aldus mosselkweker Anthony Riedijk die de zoektocht naar het alternatieve gebied heeft geleid. “Wij creëren hier een 20-tal percelen die over de mosselbedrijven zijn verdeeld. Het enige nadeel is de vaartijd naar de verwerkingsbedrijven in Yerseke, die bedraagt wel een uur.” De bakens in het water markeren de verschillende percelen.
Europees advies
De schelpdierensector kent al decennialang een eigen uitgebreid monitoringsprogramma voor toxine vervormende algen, toxinen en bacteriën in haar productiewateren. Vorig jaar werd het hierbij opgeschrikt door de vondst van Tetrodotoxine (TTX). Deze biotoxine was wel bekend van de tropen, maar voor Nederland nieuw. Vanwege onvoldoende informatie gold voor deze natuurlijke stof in 2016 in Nederland voor de zekerheid een nultolerantie. Elders in Europa was nog geen sprake van een beleid ten aanzien van deze toxine. Vanwege het internationale karakter heeft de mosselsector bij minister Schippers aangedrongen op beleid op Europees niveau. Dit heeft recent tot een advies geleid van de Europese Voedsel- en Warenautoriteit EFSA aan de Europese Commissie. EFSA adviseert een veilige grenswaarde voor TTX vast te stellen van 44 microgram per kilogram schelpdiervlees.
De mossel- en oestersector is positief over het EFSA-advies. Wouter van Zandbrink, voorzitter van de Vereniging De Mosselhandel: “Wij willen een veilig product kunnen leveren. EFSA heeft alles uit de kast gehaald om voor 2017 tot een verantwoorde normstelling te komen. Enerzijds geeft het advies aan dat inderdaad voorzorgmaatregelen nodig zijn, anderzijds is een nultolerantie zoals die vorig jaar is gehanteerd voor een veilig product niet nodig. Terugkijkend naar het afgelopen seizoen zou dit de sluitingsperiode hebben teruggebracht naar slechts twee weken, en geen vijf weken.”
Onderzoek
Bekend is dat TTX wereldwijd veel in de natuur voorkomt als een afweerstof die dieren aanmaken om zich te verdedigen. Schelpdieren maken de toxine niet zelf aan, maar krijgen de oplosbare stof via filtering van het water binnen. TTX wordt bij mensen gebruikt als pijnstiller maar bij hogere doseringen is het dodelijk.
Naar TTX is nog veel onderzoek nodig. De manier waarop de toxine in schelpdieren komt, is nog niet bekend. Er zijn indicaties die wijzen in de richting van bacteriën. In opdracht van de mosselsector en met bijdragen van de ministeries van EZ en VWS doet onderzoeksinstituut Wageningen Marine Research brononderzoek en verzamelt zij meer informatie over de spreiding van TTX en risicolocaties in de natuur. “Doel is straks beter te kunnen voorspellen waar en onder welke omstandigheden TTX kan voorkomen, denk aan indicatoren als temperatuur en zoutgehalte van het water. Wij zoeken ook antwoord op de vraag welk organisme TTX produceert en hoe kunnen we TTX in het milieu het best meten. Met al deze informatie kunnen we straks beter voorspellen wanneer TTX opkomt. Die kennis kan direct worden vertaald in door de sector en overheid te nemen beheersmaatregelen,” aldus onderzoeker Marnix Poelman van Wageningen Marine Research.
Start mosselseizoen 2017/2018
Het nieuwe mosselseizoen start op 28 juni 2017. De nieuwe oogst hangcultuur – die sneller groeien omdat de mosselen hoger in de waterkolom hangen – is al vanaf 23 mei op de markt.